بازار تبریز کجاست | آدرس + تاریخچه + ساعات کاری
فهرست عناوین
- 1 بازار تبریز کجاست؟
- 2 تاریخچه بازار تبریز
- 3 ساعات کاری بازار تبریز
- 4 معماری بازار تبریز
- 5 معروف ترین بخش های بازار تبریز
- 6 بازار، تیمچه و سرای امیر
- 7 تیمچه مظفریه
- 8 راسته بازار صادقیه
- 9 راسته بازار
- 10 مدرسه طالبیه
- 11 تیمچه شیخ کاظم
- 12 مسجد جامع تبریز
- 13 بازار کفاشان (باشماقچی)
- 14 امامزاده جمال تبریز
- 15 بازار بلورفروشان
- 16 زورخانه گرشاسب یل
- 17 حمام خان
- 18 رستوران حاج علی
- 19 موزه قرآن و کتابت
- 20 جاهای دیدنی اطراف بازار تبریز
- 21 پرسش‌های متداول
شهر تبریز، با یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده جهان و جزو زنده‌ترین بازارهای تاریخی ایران، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این بازار که شامل مجموعه‌ای از ساختارهای اجتماعی گرانقدر است، از بازارهای ایران با ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است.آجرهای پیوسته، طاق‌ها و گنبدهای بلند بازار، تعداد زیادی تیمچه و کثرت تیمچه‌ها، مدارس و مساجد و سبک طراحی حجره‌ها، همگی شاهکارهایی از معماری تجاری در کنار زندگی اسلامی را نمایان می‌سازند. با بیش از پنج هزار مغازه، بازار تبریز دارای تعداد زیادی مسجد و مدرسه و سرا است که به عنوان نمونه‌های برجسته معرفی می‌شوند. از این جمله می‌توان به بازار امیر، بازار حلاجان، راسته کهنه، بازار حاج محمد حسین، صفی، بازار امیر ابوالحسن، سرای حاج میرزا علی نقی، تیمچه حاج صفرعلی، تیمچه و دالان میرزا شفیع اشاره کرد و بین آن‌ها تیمچه مظفریه و راسته قیصریه از زیباترین بخش‌های بازار به حساب می‌آیند.
بیشتر بخوانید: مکان های تفریحی تبریز
مغازه های محبوب بازار تبریز:
- بازار امیر
- بازار حلاجان
- راسته کهنه
- بازار حاج محمد حسین
- صفی
- بازار امیر ابوالحسن
- سرای حاج میرزا علی نقی
- تیمچه حاج صفرعلی
- تیمچه
- دالان میرزا شفیع
بازار تبریز کجاست؟
بازار تبریز، یکی از مکان های تفریحی آذربایجان شرقی و شهر تبریز از غرب به مسجد جامع مشرف، از شرق به عالی قاپو و از شمال به بخش‌هایی از رودخانه میدان چایی امتداد دارد. بخش زیادی از این بازار در جنوب میدان چایی و در محدوده خیابان‌های شهدا، دارایی، چای‌کنار، فردوسی، شهید مطهری و جمهوری اسلامی واقع شده است.
بیشتر بخوانید: مکان های تفریحی آذربایجان شرقی
آدرس بازار تبریز: استان آذربایجان شرقی، تبریز، بازار بزرگ تبریز
تاریخچه بازار تبریز
بازار تبریز یکی از بازارهای باستانی و تاریخی ایران به‌شمار می‌آید که قدمت دقیق آن مشخص نیست؛ اما از قرون گذشته تا به امروز، شهرداران زیادی از جاهای مختلف دنیا به آن سفر کرده‌اند و در طول زمان، جهانگردانی از جمله ابن بطوطه، مارکوپولو، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، ژان شاردن، جملی کاردی، حمدالله مستوفی و دیگران اطلاعاتی درباره این بازار ارائه داده‌اند.بازار تبریز به‌عنوان بخشی از مسیر جاده ابریشم، که در طول تاریخ به‌عنوان مسیر تجاری مهمی شناخته می‌شد، از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است. این بازار به عنوان یکی از مراکز دادوستد معروف در آن دوره به حساب می‌آمد و از شهرهای مختلف به‌خصوص تاجران اروپایی برای معامله و تبادل کالا به آن سفر می‌کردند.
قدمت بازار کنونی تبریز به اواخر دوره زندیه و عصر قاجار برمی‌گردد. در طول این دوره‌ها، بازار تبریز نقطه محوری از نظر تجارت، مبادلات و فعالیت‌های اقتصادی بوده و تأثیر بزرگی بر اقتصاد منطقه داشته است. همچنین، در دوران ولیعهدی عباس میرزا در قاجار، بازار تبریز به‌عنوان محل تجارت و تبادل اجناس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و از جاده ابریشم عبور و مرور می‌کردند.با پیدا شدن نقاشی‌هایی از دوران سلجوقی که بازار در محل کنونی خود قرار داشته است، تاریخچه‌ای باستانی و قدمت این بازار تأیید شده است. از طرف دیگر، با وجود زلزله‌ها و حوادث مختلف در طول تاریخ، بازار تبریز همواره نوسازی و مرمت شده و بارها بازسازی شده است.
در عصر قاجار، تبریز به‌عنوان پایتخت این دوره محسوب می‌شد و شهرداران این دوره ساختمان‌ها و مجموعه‌هایی همچون عالی قاپو در شرق بازار احداث کردند که همچنان به عنوان جاذبه‌های تاریخی شهر شناخته می‌شوند. همچنین، مدارس و مساجد تاریخی از جمله مسجد جامع، مدرسه صادقیه و مدرسه حاج صفرعلی نمونه‌های دیگری از قدمت بازار تبریز هستند.در دوران قاجار، بازار تبریز به‌عنوان مرکز تجاری و تبادل اقلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و تا قرن سیزدهم بازار هدف تجار اروپایی بوده و حدود ۳۰ درصد مراودات تجاری ایران در آن انجام می‌شد. محصولاتی همچون ابریشم، تنباکو، خشکبار، شال، مازو و موم نیز از اجناسی بودند که در این بازار به اروپایی‌ها فروخته می‌شدند.با این‌حال، بازار تبریز در طول تاریخ همواره تحت تأثیر حوادث مختلف قرار گرفته و نیاز به بازسازی و نوسازی داشته است. اما همچنان به عنوان یکی از بازارهای باستانی و تاریخی ایران، محل جذب گردشگران و تجارت‌های مختلف محسوب میشود.
قدمت بازار تبریز به چه دوره ای مربوط می شود؟ اواخر دوره زندیه و عصر قاجار
ساعات کاری بازار تبریز
حجره‌های بازار تبریز روزانه از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۷ عصر به مشتریان خدمات ارائه می‌دهند. هرچند در روزهای تعطیل، تیمچه‌ها و سراها بسته می‌شوند و تنها جداره‌های بیرونی بازار باز می‌مانند.
معماری بازار تبریز
بازار تبریز به‌طور منظم و هماهنگ با بافت شهری ساخته شده است و دارای بناهای معمولی با شکل‌های متنوعی است. این بازار تأثیر بزرگی در تاریخچه معماری بافت شهری دارد، زیرا معماران در استفاده از آجر و سفال‌های آجری آن به‌طور ماهرانه اقدام کرده‌اند و فضاهای مختلفی را خلق کرده‌اند.یکی از ویژگی‌های جالب بازار تبریز، دریچه‌های موجود در مرکز طاق‌های آن است که به‌طور هوشمندانه امکان خروج هوای گرم را ممکن می‌سازند و در عین حال از وقوع کوران در بازار جلوگیری می‌کنند. دیوارهای ضخیم بازار نیز موجب حفظ حرارت در زمستان می‌شوند و این بازار را در مواجهه با شرایط آب‌وهوایی سخت‌تر مقاوم کرده‌اند.بازار تبریز بر پایه ویژگی‌های معماری‌اش به تیمچه‌ها و سراها تقسیم میشود. تیمچه‌ها بخش‌های جداگانه از بازار هستند که به فروش یک کالای خاص اختصاص دارند و در آن قیمت کالاها گران‌تر است. هر تیمچه به فروشندگان یک کالا یا صنف خاص اختصاص دارد و مثلاً تیمچه مظفریه به عرضه فرش‌های نفیس، تیمچه امیر به فروش طلا و جواهرات و تیمچه کلاهدوزان به ارائه کلاه‌های پشمی آذری معروف است.
سراها نیز ساختمان‌های کوچک‌تری هستند که از انبارها، اتاق‌ها و فضاهای کاربردی دیگر تشکیل شده‌اند. این سراها نقش مهمی در کنار تیمچه‌ها در فعالیت‌های تجاری بازار ایفا می‌کنند.علاوه بر تیمچه‌ها و سراها، بازار تبریز شامل راسته‌های متعددی است که از طریق راسته‌های فرعی به یکدیگر متصل می‌شوند. راسته‌ها معابر عمومی مسقف هستند و در محل تقاطع آن‌ها، سه‌راهی‌ها و چهارراهی‌ها وجود دارد که با طاق‌های گنبدی آجری زیبا تزیین شده‌اند.در بازار تبریز، همچنین مدارس و مساجد تاریخی نیز وجود دارند. این مساجد و مدارس با ستون‌های سنگی، گنبدهای ضربی و مقرنس‌کاری‌های زیبا معماری‌ای بسیار جذاب دارند.بازار تبریز با سازه‌های خاص و زیبا، تیمچه‌ها، سراها، راسته‌ها و معماری تاریخی‌اش به‌عنوان یک مرکز تجارتی و معماری برجسته شناخته میشود که همچنان جاذبه گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند.
معماری بازار تبریز چگونه است؟
- وجود دریچه در مرکز طاق‌ها
- دیوارهای ضخیم بازار
- بازار ها به صورت تیمچه‌ها و سرا
معروف ترین بخش های بازار تبریز
بازار تاریخی تبریز شامل حجره‌ها، کاروان‌سراها، تیمچه‌ها، دالان‌ها، بازارها، میدان‌ها، راسته‌های بازار، چهارسوق‌ها، بازارچه‌ها، دروازه‌ها، مساجد، کتابخانه‌ها، پل‌های بازار، بقعه‌ها، مدارس، زورخانه‌ها، حمام‌ها، موزه‌ها، خانه‌ها و سایر اجزا است. این اجزا نمادهای معماری و فرهنگی خاص خود را دارند و تجربه‌ی گردشگران را به تجربه‌ی فرهنگی و تاریخی تبدیل می‌کنند. از آجرکاری‌های زیبا در تیمچه‌ها تا گنبدهای شگفت‌انگیز مساجد، بازار تبریز تاریخچه‌ی بی‌نظیری دارد.
بازار، تیمچه و سرای امیر
بازار امیر، بخش زیباتر و پرفروش‌تر بازار تاریخی تبریز به شمار می‌آید. این بخش حاوی حدود ۱۱۲ مغازه است که اغلب به فروش جواهرات و طلا اختصاص دارند و تعدادی نیز به فروش پارچه، عطر و لوازم آرایشی می‌پردازند. تیمچه امیر که از دوره قاجار تا به امروز وجود دارد، یکی از باشکوه‌ترین تیمچه‌های بازار تبریز با معماری خارق‌العاده است. این تیمچه با طرح هشت ضلعی، کاربندی‌های زیبا و گنبد آجری بزرگی، جذابیت زیادی دارد. همچنین، سرای امیر که وسیع‌ترین سرا در بازار تبریز است، حیاط بزرگ مستطیل شکلی دارد و در دو طبقه حجره‌ها را احاطه می‌کند. ساختار متقارن و زیبای این سرا نیز جاذبه‌ای برای گردشگران است.
بازار امیر شامل چه اجناسی می شود؟
- جواهرات و طلا
- پارچه
- عطر
- لوازم آرایشی
تیمچه مظفریه
تیمچه مظفریه، یکی از مشهورترین تیمچه‌های تاریخی بازار تبریز به شمار می‌آید. این تیمچه در دوره حکومت مظفرالدین شاه قاجار در سال ۱۳۰۵ هجری قمری ساخته شد و به عنوان یکی از مهمترین مراکز فروش فرش و قالی دستبافت در تبریز و استان آذربایجان شرقی شناخته میشود. این بازار همچنین مسئولیت طراحی و مرمت انواع فرش‌ها و تابلوفرش‌ها را نیز بر عهده دارد.در خصوص نام‌گذاری این تیمچه، داستانی وجود دارد که پس از اتمام ساخت بنای آن، مظفرالدین شاه برای بازدید از آن می‌رود و از زیبایی و طراحی آن تحسین می‌کند.
وقتی او درخواست پاسخی در مورد نام این بازار می‌کند، باشندگان بازار باید به او بگویند که این بازار مظفریه (یعنی بازار موفق) نام دارد و به این ترتیب ملک تیمچه به ولیعهد می‌رسد. حاج شیخ جعفر قزوینی، بانی این تیمچه، در پاسخ به این درخواست نام آن را مظفریه اعلام می‌کند و از این راه، مالکیت تیمچه در دست او می‌ماند.با گذر زمان، تغییراتی در معماری اولیه تیمچه رخ داده است، اما تعادل و زیبایی آن حفظ شده است. به عنوان مثال، فضای داخلی حجره‌ها افزایش یافته و ماهیت ایوانچه‌ها دچار تغییرات شده است. همچنین، راهرویی دالان‌مانند با سقف طاقی‌شکل در پشت حجره‌ها ایجاد شده است تا به عنوان مسیر ارتباطی بین حجره‌ها عمل کند.
مشهورترین تیمچه در بازار تبریز : تیمچه مظفریه
راسته بازار صادقیه
راسته بازار صادقیه، که به امتداد راسته بازار جدید قرار دارد، از چهار سوق صادقیه آغاز میشود و به تیمچه صادقیه می‌رسد. این مسیر شامل بخش‌های مهمی از بازار تبریز است که شامل مسجد صادقیه، دالان میرزا جلیل، بازار کلاهدوزان، تیمچه ملک، کاروانسرای حاج حسین اول و دالان خونی میشود. از راه‌های مهم بازار صادقیه، راسته بازار جدید نیز گذر می‌کند که مسیری موازی با راسته بازار صادقیه به شمار می‌آید.
راسته بازار
راسته بازار تبریز یا بازار ملی، یکی از بزرگترین و مهمترین بازارهای این شهر است که از تیمچه‌ها و سراهای مختلف برای فروش انواع اجناس بهره می‌برد. این بازار به عنوان یک مرکز تجاری و گردشگری اصلی در تبریز شناخته میشود و میزبان فروشگاه‌ها و تیمچه‌های فعال است که به مردم و گردشگران خدمت می‌کنند.
مدرسه طالبیه
مدرسه علمیه طالبیه یکی از معروف‌ترین مدارس بازار تبریز است که به عنوان محل تحصیل و آموزش چهره‌های بزرگ دینی از جمله علامه امینی، علامه جعفری، علامه طباطبایی و… شناخته میشود. این مدرسه در نزدیکی مسجد جامع واقع شده و دارای ساختمان‌های غربی و شمالی است که برای اقامت شبانه‌روزی طلاب دینی اختصاص دارد. همچنین، در عمارت شرقی این مدرسه کتابخانه‌ای نفیس با بیش از ۳۵۰ جلد کتاب سنگی، خطی و سربی و ۳۰ هزار جلد کتاب مرجع وجود دارد که به عنوان یکی از معروف‌ترین کتابخانه‌های تبریز شناخته میشود.در ورودی مدرسه، دو سنگ نبشته مرمری نفیس از فرمان بخشش مالیات از طرف فتحعلی شاه قاجار خبر می‌دهد. همچنین، حوضچه سنگی زیبا از سنگ سیاه نیز در این مدرسه قرار دارد که به‌شکل جامی زیبا است.
کتابخانه مدرسه طالبیه:
- شامل 350 جلد کتاب سنگی، خطی و سربی
- 30 جلد کتاب مرجع
تیمچه شیخ کاظم
تیمچه شیخ کاظم در بازار تبریز واقع شده و از یک تیمچه‌ای بزرگ، یک تیمچه کوچک و یک سرای کوچک تشکیل شده است. اکثر مغازه‌های این تیمچه به فروش لباس زنانه و بچه‌گانه اختصاص دارد، هرچند تعدادی از مغازه‌ها از صنف حوله‌داران نیز در این مکان فعالیت می‌کنند. یکی از ویژگی‌های جذاب این تیمچه طاق‌بندی آن است که با هندسه آن هماهنگی دارد و این بنا را به یکی از بهترین نمونه‌های معماری بازار تبریز تبدیل کرده است. اتصال این تیمچه به اطراف نیز با شیوه‌ای منحصر به فرد صورت گرفته است.
مسجد جامع تبریز
مسجد جامع تبریز یکی از اثار تاریخی این شهر است که به دوره‌های مختلف تاریخی از سلجوقیان تا قاجار برمی‌گردد. این مسجد که با نام مسجد جمعه تبریز نیز شناخته میشود، در جنوبی‌ترین نقطه مدرسه طالبیه و در انتهای بازار تبریز واقع شده است. اثر ملی ایران نیز به‌عنوان میراث تاریخی در سال ۱۳۱۰ ثبت شده است. در گذشته، این مسجد دارای یک ایوان بود، اما بعدها به دو ایوان تغییر یافت و روش ساخت آن با الهام از کاخ اختصاصی فیروزآباد بوده است. مسجد جامع تبریز از زلزله سال ۱۱۹۳ هجری جان سالم به در برده و مسجد فعلی به همت حاکم تبریز بنا شد و به عنوان یکی از آثار مهم عصر قاجار شناخته میشود.
بازار کفاشان (باشماقچی)
بازار کفاشان در شهر تبریز به عنوان اصلی‌ترین مرکز تولید و عرضه کفش، به‌ویژه کفش‌های دست‌دوز مشهور است. این بازار همچنین شامل بخش‌های مختلفی از جمله تیمچه و سرای امید و همچنین تیمچه و سرای حاج ابوالقاسم میشود.
امامزاده جمال تبریز
امامزاده جمال، یکی از فرزندان حضرت امام موسی بن جعفر (ع)، در نزدیکی مدرسه علمیه طالبیه در شهر تبریز واقع شده است. ساختمان کنونی این امامزاده با حدود ۸۳۵ متر مربع، از مواد سنگ، آهن، آجر، گچ و چوب ساخته شده است. این امامزاده شامل بخش‌های مختلفی از جمله حسینیه، چندین صحن، گنبدخانه و مسجد حاجت میشود و دو گلدسته در نمای جنوبی آن به زیبایی و ارزش تاریخی آن افزوده‌اند.
بخش های مختلف امامزاده جمال تبریز:
- حسینیه
- چندین صحن
- گنبدخانه
- مسجد
بازار بلورفروشان
بازار بلورفروشان در شهر تبریز به عنوان محلی مشهور به فروش بلور و وسایل شیشه‌ای شناخته می‌شد. این بازار شامل بخش‌های مختلفی نظیر تیمچه قندفروشان، تیمچه مظفریه، دالان میرزا محمد، سرای میرزا محمد، دالان بامچی لر، دالان حاج شیخ و سرای گرجیلر تشکیل شده بود. هر یک از این بخش‌ها به فروش اجناس خاص و متنوعی می‌پرداختند و همگی با هم به رونق اقتصادی و گردشگری بازار بلورفروشان کمک می‌کردند.
زورخانه گرشاسب یل
گرشاسب یل یکی از جاذبه‌های جالب و قدیمی در بازار تبریز است که به عنوان قدیمی‌ترین زورخانه این شهر شناخته میشود. این بنا به محلی است که پهلوانان و کشتی‌گیران زیادی مسیر حرفه‌ای خود را از آنجا آغاز کردند. پس از سال‌ها بازسازی و مرمت، این زورخانه به عنوان یک رستوران سنتی بازار آغاز به کار کرده و گردشگران را میزبانی می‌کند. این مکان با فضای منحصر به فرد خود، جذب زیادی از مسافران و گردشگران دارد.
حمام خان
حمام خان، یکی از باقی‌مانده‌های قدیمی و موروثی دوره قاجار در تاریخی تبریز است. این حمام به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مراکز آبگرم‌داری تاریخی در این شهر شناخته میشود. ساختار حمام خان با طاق‌های آجری و ستون‌های سنگی زیبا آرایش داده شده است، علاوه بر این در بیرون حیاط آن یک باغ زیبا و دیدنی قرار دارد که زیبایی و جذابیت این حمام قاجاری را دوچندان کرده است. امروزه این حمام به عنوان یک مکان تاریخی و گردشگری در تبریز شناخته میشود و بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می‌کند.
مشخصات حمام خان:
- طاق‌های آجری
- ستون‌های سنگی
رستوران حاج علی
رستوران حاج علی که در بازار کلاهدوزان (بوهچی بازار) واقع شده، از جاذبه‌های معروف و نوستالژیک بازار تبریز است. این رستوران به عنوان یک قطعه از هویت بازار شناخته میشود و به یادگاری از گذشته بازار تبدیل شده است. منوی این رستوران شامل انواع کباب‌های خوشمزه از کباب برگ، چنجه و کوبیده تا چلوکباب قلوه‌ای است که در فضایی قدیمی و دل‌نشین سرو می‌شوند. بوی خوش‌عطر و اشتهابرانگیز برنج و کره‌ای که همراه این کباب‌ها سرو میشود، تجربه‌ای جذاب برای هر گردشگری به ارمغان می‌آورد. حاج علی، صاحب این رستوران که سال‌ها پیش از دنیا رفته است، اما امروزه پسر ایشان مدیریت این رستوران محبوب را به عهده دارد.
موزه قرآن و کتابت
موزه قرآن و کتابت یکی از برجسته‌ترین موزه‌های تبریز است که در خیابان دارایی و داخل مسجد شاه طهماسب واقع شده است. این موزه دارای مجموعه‌ای ارزشمند از نسخ نفیس قرآن، آثار خوشنویسی هنرمندان بزرگ تبریزی مانند درویش عبدالمجید و علاءالدین بیگ تبریزی، انواع پلاک‌های فلزی، قلمدان‌ها و اشیاء تاریخی می‌باشد. یکی از جذاب‌ترین آثار این موزه، قرآنی دست‌نویس با خط کوفی است که طبق روایت‌ها توسط امام رضا (ع) نوشته شده است.بنای تاریخی موزه، با گنبد و دو مناره‌اش، جلب توجه هر گردشگری را به خود اختصاص می‌دهد. واقعاً ساختار این موزه بسیار جذاب و دیدنی است. بنا به واقع، این موزه متعلق به مسجد شاه طهماسب صفوی معروف به مسجد صاحب الامر در قلب شهر تبریز قرار دارد.
موزه قرآن و کتابت شامل چه آثاری میشود؟
- مجموعه‌ای ارزشمند از نسخ نفیس قرآن
- آثار خوشنویسی هنرمندان بزرگ
- قرآنی دست‌نویس با خط کوفی
جاهای دیدنی اطراف بازار تبریز
- مقبره الشعرا
- مسجد کبود
- موزه آذربایجان
پرسش‌های متداول
- چه زمانی بازار تبریز تأسیس شده است؟ بازار تبریز تاریخ تأسیس آن به اواخر دوره زندیه و عصر قاجار برمی‌گردد.
- ساعت کار بازار تبریز چگونه است؟ بازار تبریز از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۷ عصر به صورت روزهای عادی باز است و در روزهای تعطیل بسته میشود.
- بخش‌های مشهور و دیدنی بازار تبریز کدامند؟ معروف‌ترین بخش‌های بازار تبریز عبارتند از: بازار امیر، تیمچه مظفریه، تیمچه شیخ کاظم، مسجد جامع تبریز، بازار کفاشان و رستوران حاج علی.
- مساحت بازار تبریز چقدر است؟ بازار سرپوشیده تبریز با مساحت بالغ بر یک کیلومتر مربع، بزرگترین مجموعه به‌هم‌پیوسته آجری در دنیاست، که از ۵,۵۰۰ حجره، ۲۰ راسته، ۲۵ تیمچه و ۳۵ سرا، مدرسه، حمام، مسجد و کاروان‌سرا تشکیل شده است.
