خانه بهنام تبریز 🏠| آدرس دقیق 📍+ معرفی ⚡| تاریخچه 📚+ معماری🧱

تبریز، شهری با تاریخ پرفراز و نشیب، در دوره قاجار به اوج شکوفایی خود رسید و به عنوان مهم‌ترین و پیشروترین شهر ایران شناخته شد. در این دوران، تبریز مرکز ولایت عهدنشین و دومین شهر پررونق کشور بود. این شهر با داشتن حدود ۳۰۰ خانه قدیمی ارزشمند، از نظر تاریخی و معماری حائز اهمیت است. یکی از این خانه‌های تاریخی، خانه بهنام است که امروزه به یکی از جاهای دیدنی تبریز تبدیل شده است. در ادامه، بیشتر با این خانه بهنام تبریز، این بناب تاریخی زیبا آشنا خواهیم شد.

🏡خانه بهنام کجاست؟

خانه بهنام تبریز یکی از جاذبه‌های دیدنی و ارزشمند استان آذربایجان شرقی است که در قلب تبریز و در نزدیکی میدان ساعت تبریز، محله مقصودیه قرار دارد.

📍مسیر دسترسی:
برای دسترسی به خانه تاریخی بهنام، می‌توانید از گزینه‌های مختلف حمل و نقل عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید. اتوبوس ها و تاکسی ها به راحتی شما را به نزدیکی این مکان می‌رسانند. همچنین با استفاده از مترو، می‌توانید در ایستگاه مترو ساعت پیاده شده و ادامه مسیر را با تاکسی یا پیاده طی کنید تا به خانه بهنام برسید. توجه داشته باشید که به دلیل قرارگیری این خانه در مرکز شهر، ممکن است برای پارک خودرو با چالش‌هایی مواجه شوید. بهتر است از پارکینگ‌های عمومی موجود در نزدیکی استفاده کنید یا از حمل و نقل عمومی بهره ببرید تا تجربه بازدید شما راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر شود.

🟢معرفی خانه بهنام تبریز

خانه بهنام، همچنین معروف به خانه بهنام گنجه‌ای یا قدکی، از بناهای تاریخی ارزشمند تبریز است که به سال های پایانی دوران زندیه و آغاز دوران قاجار بازمی‌گردد. این خانه که ابتدا به‌عنوان یک خانه مسکونی ساخته شده بود، اکنون میزبان بخش اداری دانشگاه هنر اسلامی و در یکی از محله های تبریز واقع است. در دوران پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار، این خانه مورد نوسازی قرار گرفت و با نقاشی های زیبا تزیین شد. در بازسازی‌های اخیر، چندین نگارگری ایرانی فرسکو در این خانه کشف شده که هم اکنون توسط متخصصان در حال مرمت هستند. این اثر تاریخی با ارزش، نمایانگر هنر و فرهنگ دوره‌های مختلف تاریخ ایران است و بازدید از آن فرصتی منحصر به فرد برای علاقه‌مندان به تاریخ و هنر فراهم می‌آورد.

🧱معماری خانه بهنام تبریز

خانه بهنام یکی از نمونه‌های بارز معماری ایرانی است که مانند بسیاری از خانه‌های قدیمی ایران، دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی است. این خانه شامل یک ساختمان اصلی به‌عنوان ساختمان قشلاقی و یک ساختمان کوچک‌تر به‌عنوان ساختمان ییلاقی است. ورودی این مجموعه از کوچه مشیر دفتر و از طریق دالانی در پشت خانه قدکی صورت می‌گیرد. از سردر به هشتی و از هشتی به حیاط باغچه وارد می‌شوید. در این خانه، یک طنبی بزرگ شرقی-غربی وجود دارد که پنجره‌های اروسی آن با شیشه‌های رنگی به سمت شمال و جنوب باز می‌شوند. ایوان ستون‌دار در جنوب طنبی رفیع و بلند است و ارتفاع ستون‌های ایوان شمالی معادل ارتفاع طنبی است. اتاق‌های گوشوار نیز در طرفین طنبی قرار گرفته‌اند.

🏕️حیاط خانه بهنام

بخش بیرونی خانه بهنام شامل طنبی (هفت دری)، کله‌ای و اتاق‌هایی است که در ضلع شمالی حیاط قرار گرفته‌اند. در طنبی ارسی دار که دارای ایوان ستون دار با تزیینات گچی است، نقاشی‌های زیبایی بر دیواره‌ها و سقف‌ها نقش بسته است. تزیینات و نقاشی‌های موجود در طاقچه‌ها، شومینه طنبی و اتاق‌های جانبی نیز بسیار چشمگیر هستند. در ضلع جنوبی بیرونی، فضاهایی شامل تراس تابستانی با ستون‌ها و سرستون‌های گچی مقرنس‌کاری شده و نیز فضای ورودی و چند اتاق دیگر دیده می‌شود.

زیر اتاق طنبی حوضخانه‌ای قرار دارد که سقف آن گنبدی با کادربندی آجری و سکوهای جانبی و حوض سنگی است که جلوه‌ای خاص به فضا می‌بخشد. تناسبات معماری، وسعت ساختمان و تنوع طاق‌ها و گنبدها در سقف زیرزمین جالب توجه است. نمای ساختمان دارای انواع طرح های آجرکاری، اروسی های ظریف، آیینه کاری و گچ بری سقف ایوان و تنوع کاربندی های آجری است. حوض و باغچه و رف بندی اتاق ها نیز با کیفیتی عالی طراحی شده اند.

در ضلع شرقی و غربی، حیاط بیرونی به دیواره‌هایی با طاق نما محدود شده است. اندرونی خانه در شمالی ترین بخش ساختمان قرار دارد که طرفین آن را اتاق‌هایی در قسمت شرق و غرب و مشرف به حیاط اندرونی تشکیل می‌دهند. پشت‌بام اتاق‌های اندرونی به‌صورت مهتابی استفاده می‌شود. این بخش دارای زیرزمینی است که اتاق‌های زیر طنبی برای نشیمن تابستانی و دیگر اتاق‌ها به‌عنوان انباری و مطبخ مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

🏞️ایوان خانه بهنام

ایوان جنوبی برای نشیمن تابستان و ایوان شمالی دارای ستون‌های چوبی گچ اندود با سرستون های گچ بری شده است. پیشانی ساختمان دارای گچ بری و طاق نماهای طرفین ایوان جنوبی مقرنس کاری شده است. در بخش غربی که اکنون تخریب شده، اصطبل، مطبخ و توالت قرار داشته‌اند. مساحت اعیانی این ساختمان ۸۴۰ متر مربع و مساحت عرصه آن ۹۰۰ متر مربع است و نمای بیرونی آن با گچ‌بری‌های هنرمندانه، نمای آجری سرخ‌گون و حوض آبی‌رنگ در وسط حیاط، بسیار خیره‌کننده است.

📚تاریخچه خانه بهنام تبریز

تبریز در گذشته یکی از شهرهای بسیار مهم ایران به شمار می‌رفت و به همین دلیل بسیاری از ولیعهدهای آن زمان در این شهر اقامت داشتند. در منابع مختلف، تعداد خانه‌های تاریخی و قدیمی تبریز متفاوت ذکر شده است، اما نمی‌توان عدد دقیقی برای آن‌ها تعیین کرد. جالب است بدانید که تبریز دومین شهر ایران از نظر تعداد خانه‌های تاریخی محسوب می‌شود. یکی از این خانه‌های زیبا، خانه تاریخی بهنام است که بخشی از آن امروزه در اختیار دانشکده معماری هنر اسلامی تبریز قرار دارد.

مالک این عمارت، بهنام گنجه‌ای، از خانواده‌های مهم عهد قاجار بود و ریشه خاندان آن‌ها به دوره قاجار بازمی‌گردد. خاندان گنجه ای در اصل در گنجه زندگی می‌کردند، اما پس از سلطه روس‌ها بر قفقاز، به تبریز مهاجرت کردند. در تبریز، این خانواده به تجارت و سیاست پرداختند و نقش مهمی در تاریخ این شهر ایفا کردند. خانه بهنام به عنوان یکی از نمونه‌های برجسته معماری ایرانی، نه تنها از نظر تاریخی بلکه از لحاظ هنری نیز ارزشمند است.

🕧زمان بازدید از خانه بهنام

خانه بهنام تبریز، به همراه چهار خانه تاریخی دیگر، بخشی از مجموعه دانشگاه هنر اسلامی تبریز را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل، بازدید از این خانه تاریخی تنها در روزهای کاری دانشگاه امکان‌پذیر است. ساعات بازدید از ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر است. در سال ۱۳۹۹، بلیط ورودی مجموعه پنج هزار تومان تعیین شده بود. این خانه تاریخی به دلیل قرارگیری در محیط دانشگاه، فرصتی مناسب برای علاقه‌مندان به هنر و تاریخ فراهم می‌آورد تا در محیطی آموزشی و فرهنگی از زیبایی‌های معماری ایرانی لذت ببرند.