ربع رشیدی تبریز 🌟| معرفی⚡+ آدرس دقیق 📍| تاریخچه + عکس📚

شهر تبریز با بیش از ۳۰۰۰ سال تاریخ، یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین شهرهای ایران است که پر از آثار تاریخی و فرهنگی است. بنای ربع رشیدی تبریز، یکی از نمادهای بارز این شهر، شاهکاری از معماری باستانی است که نشان‌دهنده غنای فرهنگی و تاریخی این ناحیه و از برجسته ترین جاهای دیدنی تبریز می‌باشد. با ما همراه باشید تا بیشتر درباره این بنا و ارزش‌های تاریخی آن آشنا شویم.

ربع رشیدی کجاست؟

بنای ربع رشیدی در محله خوش آب و هوای باغمیشه، در دامنه‌ های کوه بیلانکوه واقع شده است که یکی از نقاط دیدنی برجسته استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود.

مسیر دسترسی:

برای دسترسی به بنای ربع رشیدی می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید. از ایستگاه مترو دانشگاه می‌توانید با اتوبوس به مقصد ربع رشیدی بروید. خط اتوبوس عباسی نیز گزینه‌ای مناسب برای دسترسی به این مکان میباشد که بین ایستگاه‌های علی‌آباد و چهارراه عباسی واقع شده است. اگر از خودروی شخصی استفاده می‌کنید، از خیابان هفت تیر به خیابان عباسی وارد شوید و در انتهای خیابان به یک سه‌راهی خواهید رسید؛ در آن نقطه به سمت راست بپیچید. ربع رشیدی در نزدیکی اولین چهارراه این مسیر که تقاطع خیابان‌های عباسی و خبازی است، قرار دارد.

معرفی ربع رشیدی تبریز

ربع رشیدی، یکی از مهم ترین بناهای تاریخی شهر تبریز، نمادی از غنای فرهنگی و تاریخی این منطقه است. شهر تبریز با گذشت هزاران سال از تاریخ، یکی از شهرهای باستانی و مهم ایران به حساب می‌آید. ربع رشیدی نه تنها به عنوان یک بنای تاریخی، بلکه به عنوان اولین و بزرگ‌ ترین دانشگاه بین‌ المللی ثبت شده در جهان شناخته می‌شود که نمایانگر شکوه فرهنگ و تمدن ایرانی است. این بنا به دلیل زیربنای بزرگ و امکانات فراوانش، در میان یک محیط سبز و آرام قرار گرفته که پوشیده از درختان و باغ‌های زیباست. همچنین در نزدیکی آن، پارک بزرگ ربع رشیدی، مکانی است که به عنوان مرکز فرهنگی و تفریحی شهر تبریز شناخته می‌شود.

تاریخچه ربع رشیدی

در دوران حکومت مغول ها در ایران، خواجه رشیدالدین فضل‌ الله همدانی که پیش از این در قلعه‌های اسماعیلیه زندگی می‌کرد، به وزیر اعظمی تبدیل شد که با تصمیمات و خدمات وی بسیاری از نقاط غرب ایران و آذربایجان را تحت تأثیر قرار داد. یکی از اهداف مهم وی، ساخت بنای معروف ربع رشیدی بود که به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین یادگارهای او در تاریخ باقی مانده است. ربع رشیدی به دستور خواجه رشیدالدین در حدود سال ۶۴۸ قمری (۶۲۹ خورشیدی) در تبریز بنا شد.

این بنا از لحاظ معماری یک شهر کوچک را شامل می‌شد و از امکاناتی همچون مدرسه، مسجد، کتابخانه، مهمانسرا، حمام، دارالایتام، بیمارستان و سایر امکانات عمومی برخوردار بود. خواجه رشیدالدین برای تأمین هزینه‌های این بنا، املاک بسیاری را در ایران، افغانستان، گرجستان و دیگر نقاط وقف کرد. متأسفانه، پس از کشته شدن خواجه رشیدالدین در سال ۷۱۸ قمری، ربع رشیدی هم دچار غارت و ویرانی شد. این بنا به عنوان نمادی از پیمانه فرهنگی و تمدنی ایرانی در دوران مغول به جای مانده که تاکنون به عنوان یکی از آثار معماری برجسته تاریخی مورد توجه بوده است.

قسمت های ربع رشیدی تبریز

ربع رشیدی شامل ساختارهای مختلف است، که از جمله این بخش های داخلی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. ربع رشیدی (قسمت اصلی)

• مساجد: شتوی (زمستانی) و صیفی (تابستانی) برای نماز و تدریس.
• ادارات: دفتر “متولی”، “مشرف” و “ناظر”.
• مسکونی: حجره‌های اساتید و طلاب علوم.
• تاسیسات رفاهی: حمام، حوضخانه، سقایه.
• کتابخانه: زیر گنبد بزرگ.
• سایر بخش‌ها: خزانه نقود، سرای مهمانان، خلوتگاه.

2. شهرستان رشیدی (مجتمع مسکونی و تاسیسات جنبی)

• خانقاه: مواضع شیخ و صوفی‌ها با امکانات کامل.
• مطبخ: صرف غذا و سماع.

3. ربض رشیدی (بخش مسکونی اعیان‌ نشین)

• دارالضیافه: دو ساختمان دو طبقه برای ساکنان و مسافران.
• دارالشفا: بیمارستان و دانشکده‌های علوم پزشکی.
• دارالمساکین: برای پذیرایی از صد نفر فقیر و مسکین.

این ساختارها به منظور ارائه خدمات تعلیمی، مذهبی، رفاهی و پذیرایی طراحی شده‌اند تا نیازهای جامعه‌ی آکادمیک و محلی را پاسخ دهند.

وقف نامه ربع رشیدی تبریز

وقف‌نامه ربع رشیدی که به طور گسترده با نام “وقف‌نامه ربع رشیدی” شناخته می‌شود، توسط خواجه رشیدالدین برای مدیریت املاک و وقفیات مجموعه ربع رشیدی تهیه شده است. این وقف‌نامه از اهمیت بسیاری برخوردار است و نمونه‌ای از این اثر در کتابخانه مرکزی شهر تبریز نگهداری می‌شود. این نسخه، در سال ۱۳۴۸ از خانواده حاجی ذکاءالدوله سراجمیر که آن را نگهداری می‌کردند، توسط انجمن آثار ملی خریداری شده است. وقف‌نامه ربع رشیدی در خرداد ماه ۱۳۸۶ به دست سازمان کتابخانه ملی ایران به یونسکو معرفی شد.

در جلسه‌ای که از ۲۱ تا ۲۵ خرداد در یونسکو برگزار شد، این اثر به همراه شاهنامه بایسنقری به فهرست میراث مستند این سازمان اضافه شد. در جلسه کمیسیون ملی یونسکو، سی و هشت اثر از کشورهای مختلف جهان در فهرست آثار مستند یونسکو به ثبت رسید. از سال ۱۹۹۷ تاکنون، تعداد اثار ثبت شده در این فهرست به 158 اثر افزایش یافته است. وقف‌نامه ربع رشیدی با تأکید بر ساماندهی املاک و موارد وقفی، نه تنها به حفظ تاریخ و فرهنگ محلی کمک می‌کند، بلکه یکی از مهم‌ترین منابع مطالعاتی در حوزه‌ی میراث فرهنگی و معماری است.